ผู้นิยมสังเกตดวงดาวยามค่ำคืน จะรู้จักโปรแกรมท้องฟ้าจำลอง stellarium กันดี โปรแกรมนี้เป็นเหมือนแผนที่ดาวสามมิติ พร้อมแสดงตำแหน่งดาวเคราะห์ เนบิวลา ทางช้างเผือก และกาแล็กซีต่าง ๆ

stellarium เริ่มมีการแปลข้อความเป็นภาษาไทยในรุ่น 0.9.1 (17 มกราคม 2551) โดยสืบดูแล้วมาจาก Ubuntu เพื่อนบ้านเรานี่เอง แต่ปัญหาคือ มันแสดงภาษาไทยเป็นกล่องสี่เหลี่ยมหมดเลย ผมเลยเลี่ยงด้วยการเรียกในโลแคล C มาตลอด จนกระทั่งพบวิธีแก้ปัญหาการแสดงผลภาษาไทย

เข้าเรื่องเลยละกัน แฟ้มที่เกี่ยวข้องก็คือ /usr/share/stellarium/data/fontmap.dat ซึ่งมีเนื้อหาประมาณนี้:

# This file defines what font Stellarium should use for a given locale
# 
# Format is: locale font_file font_scale fixed_width_font_file fixed_width_font_scale
# Font files must be ttf format, located in the data directory.
# Absolute path can be given by starting file adress with a '/'
#
# Default font
#
default	DejaVuSans.ttf	1	DejaVuSansMono.ttf	1
#
# Overrides per locale
#
zh_HK	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2
zh_TW	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2
zh_CN	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2
ja	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2
ja_JP	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2
ko	ukai.ttf	1.2	ukai.ttf	1.2

เราก็เพียงเพิ่มรายการสำหรับโลแคลไทยเข้าไปแค่นั้น แต่อย่าไปเชื่อคอมเมนต์ที่บอกว่าสามารถระบุชื่อแฟ้มของฟอนต์เป็น absolute path ได้ เพราะลองทำดูแล้วไม่ได้ผลครับ วิธีที่ได้ผลคือ

1. เอาฟอนต์ไทยมาใส่ใน /usr/share/stellarium/data/ โดยผมสร้างเป็น symlink เอาจากแพกเกจ ttf-thai-tlwg โดยเลือกฟอนต์ธรรมดาหนึ่งตัว และ monospace อีกหนึ่งตัว
   

   # ln -s /usr/share/fonts/truetype/thai/Waree.ttf /usr/share/stellarium/data
   # ln -s /usr/share/fonts/truetype/thai/TlwgTypo.ttf /usr/share/stellarium/data
   

2. เพิ่มรายการต่อท้ายใน /usr/share/stellarium/data/fontmap.dat :
   

   th	Waree.ttf	1	TlwgTypo.ttf	1
   th_TH	Waree.ttf	1	TlwgTypo.ttf	1
   

จากนั้นก็เพลิดเพลินกับชื่อหมู่ดาวเป็นภาษาไทยคุ้นหูกันได้เลย